Blokada rachunku bankowego przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej – wejście w życie przepisów ustawy STIR

Podstawowym założeniem uchwalonej pod koniec listopada 2017 r. ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych (Dz. U. 2017 poz. 2491) jest ograniczenie luki w VAT, spowodowanej wyłudzeniami oraz wzmocnienie bezpieczeństwa podatników VAT. Niemniej jednak nie wszystkie przepisy nowej ustawy – potocznie nazywanej ustawą STIR – spotkały się z aprobatą podmiotów uczestniczących w obrocie gospodarczym. Szczególnie kontrowersyjne wydają się być przepisy nowelizujące Ordynację podatkową, tj. przepisy umożliwiające blokadę rachunku bankowego przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej (KAS).

Wiedząc, że możliwość zablokowania rachunku bankowego przez organ podatkowy może budzić pewne obawy postanowiliśmy przedstawić Państwu niezbędne informacje dotyczące nowych kompetencji Szefa KAS, uregulowane w dziale IIIB Ordynacji podatkowej.

KOMU ORGAN MOŻE ZABLOKOWAĆ KONTO?

Od 30 kwietnia 2018 roku Szef KAS może wydawać postanowienia o blokadzie rachunków tzw. „podmiotów kwalifikowanych”, którymi – zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej (Dz.U. 1997 nr 137 poz. 926) – są:
a) osoby fizyczne będące przedsiębiorcami w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców /„Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą.”/,
b) osoby fizyczne prowadzące działalność zarobkową na własny rachunek, które nie są przedsiębiorcami w rozumieniu ustawy, o której mowa powyżej,
c) osoby prawne,
d) jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną.

KIEDY ORGAN MOŻE ZABLOKOWAĆ KONTO?

Szef KAS może wydać postanowienie o blokadzie konta bankowego przedsiębiorcy, tylko jeżeli z przeprowadzonej analizy ryzyka wynika, że dany podmiot może wykorzystywać system bankowy do celów związanych z wyłudzeniami skarbowymi lub do wyłudzenia podatku, a blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego jest konieczna, aby temu przeciwdziałać. Oznacza to, że przed wydaniem postanowienia organ jest zobowiązany do przeprowadzenia obszernej analizy posiadanych danych oraz wziąć pod uwagę tzw. „wskaźnik ryzyka”, który – zgodnie z ustawą STIR – opracowywany jest dla każdego podmiotu kwalifikowanego indywidualnie, przy użyciu specjalnych algorytmów uwzględniających najlepsze praktyki sektora bankowego oraz uwzględniając m. in. kryteria ekonomiczne, geograficzne czy behawioralne (art. 119zn §3 Ordynacji podatkowej).

NA JAK DŁUGO ORGAN MOŻE ZABLOKOWAĆ KONTO?

Zgodnie z art. 119zv Ordynacji podatkowej, Szef Krajowej Administracji Skarbowej może wydać postanowienie o blokadzie rachunku podmiotu kwalifikowanego na okres nie dłuższy niż 72 godziny. Nie jest to jednak termin sztywny. Organ może przedłużyć czas trwania blokady po spełnieniu dwóch przesłanek, tj. gdy:

a) zajdzie uzasadniona obawa, że podmiot kwalifikowany nie wykona istniejącego lub mającego powstać zobowiązania podatkowego lub zobowiązania z tytułu odpowiedzialności podatkowej osób trzecich,

b) przedmiotowe zobowiązanie przekracza równowartość 10 000 euro .
Przedłużony termin nie może być jednak dłuższy niż 3 miesiące.

PODSUMOWANIE

Perspektywa uniemożliwienia dokonywania transakcji bankowych, nawet w kontekście zapewnień organów administracji publicznej, że instytucja ta nie będzie nadużywana, wywołuje uzasadnione obawy po stronie przedsiębiorców. Czy wejście w życie nowelizujących m.in. Ordynację podatkową przepisów ustawy STIR rzeczywiście przyczyni się do uszczelnienia sytemu VAT – tego dowiemy się wkrótce…