Transakcje zawierane z kontrahentami z Rosji oraz Białorusi w dobie unijnych sankcji gospodarczych

W związku z trwającą wojną na Ukrainie Unia Europejska oraz poszczególne kraje członkowskie nałożyły na Republikę Federacji Rosyjskiej szereg szeroko zakrojonych sankcji, ograniczających relacje biznesowe z tymi krajami. Wprowadzone ograniczenia wymierzone są nie tylko w poszczególne osoby oraz podmioty, które chociażby pośrednio wspierają, finansują lub realizują działania wojenne na Ukrainie, ale obejmują także ogólne zakazy dotyczące chociażby niektórych towarów handlowych. Swoją cegiełkę w tym zakresie dołożył również polski ustawodawca, przyjmując ustawę dostosowującą krajowe prawo do stworzenia odpowiedniego i skutecznego katalogu kar za łamanie obowiązujących sankcji.

Regulacje na szczeblu europejskim

Prym w zakresie zakazów oraz różnego rodzaju środków represyjnych ustanawianych wobec obywateli i podmiotów pochodzących z Republiki Federacji Rosyjskiej oraz Białorusi wiedzie Unia Europejska. Dopiero na podstawie wydanych w ten sposób rozporządzeń oraz decyzji, poszczególne kraje członkowskie tworzą własne regulacje, które dookreślają lub uzupełniają będące już w mocy unijne akty prawne. Obowiązujące sankcje dotyczą w szczególności przedsiębiorców, którzy w określonych przypadkach posiadają bezwzględny zakaz dokonywania jakichkolwiek transakcji, a ograniczenia te mają zarówno charakter podmiotowy, jak i przedmiotowy. Zdecydowanie łatwiejszym zadaniem pozostaje weryfikacja zagrożeń związanych z zawarciem umowy z nieodpowiednim kontrahentem, gdyż lista osób i podmiotów objętych sankcjami udostępniona jest na rządowej stronie internetowej gov.pl[1]. Lista ta jest nieustannie aktualizowana i uzupełniana wraz z dynamicznym rozwojem sytuacji na Ukrainie. Realny problem może się natomiast pojawić, jeśli będziemy chcieli ustalić możliwość zawarcia umowy, której przedmiotem będzie określony asortyment lub usługa, mogąca podlegać pod obowiązujące sankcje. Zważywszy na obszerność przepisów, z pomocą mogą przyjść dostępne w Internecie wyszukiwarki,
w których po wpisaniu konkretnego przedmiotu otrzymujemy informację czy, a jeżeli tak to jakie sankcje go dotyczą. Taką wyszukiwarkę możemy znaleźć m.in. pod adresem: https://trade.ec.europa.eu/access-to-markets/pl/home.

……………………..

[1] https://www.gov.pl/web/mswia/lista-osob-i-podmiotow-objetych-sankcjami

Polska ustawa sankcyjna

Podstawowym i w zasadzie jedynym aktem prawnym w Polsce regulującym problematykę sankcji nałożonych na kraje prowadzące oraz pośredniczące w działaniach wojennych na Ukrainie jest ustawa z dnia 13 kwietnia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego[1]. Jednym z głównych założeń polskiej ustawy jest nałożone, zgodnie z art. 13, embargo na węgiel, obejmujące zakaz wprowadzania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zakaz przemieszczania tego towaru między państwami trzecimi, który pochodzi z Republiki Federacji Rosyjskiej lub Białorusi. Pozostałe zakazy odnoszą się przede wszystkim do ograniczeń unijnych i obejmują m.in. szeroko pojęty sektor finansowy, sektor transportu drogowego czy handel różnego rodzaju surowcami i towarami, w tym produktami mineralnymi, wyrobami tytoniowymi czy maszynami (w tym także np. pojazdami lub ciągnikami). Kara za przekroczenie i nieprzestrzeganie obowiązujących sankcji może zostać nałożona w kwocie sięgającej nawet 20.000,00 zł. Ponadto, osoba dopuszczająca się naruszeń, może podlegać również karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat trzech.

……………………..

[1] https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20220000835/U/D20220835Lj.pdf

Weryfikacja kontrahentów

Poza wspomnianymi wyżej możliwościami weryfikacji legalności dokonywanych transakcji, warto również dla należytego zabezpieczenia interesów własnych lub firmy skorzystać z innych dostępnych baz danych, pozwalających na rozpoznanie i ocenę kontrahenta. W tym celu warto posłużyć się m.in. rejestrem beneficjentów rzeczywistych czy też europejskim rejestrem podatników VAT UE lub EORI. Dodatkowy bufor bezpieczeństwa może stanowić odebranie od strony zawierającej umowę stosownego oświadczenia, złożonego pod rygorem odpowiedzialności karnej, w którym poświadczy, że na dzień zawarcia danego kontraktu nie jest (lub podmiot, na rzecz którego działa) objęta obowiązującymi sankcjami, a nabywany towar lub usługa nie jest posłuży do celów sprzecznych z bieżącymi regulacjami. Należy mieć na uwadze, jak zostało to kilkukrotnie podkreślone, że sytuacja prawna w związku z konfliktem na Ukrainie pozostaje niezwykle dynamiczna, stąd weryfikacji należy dokonywać zawsze w dniu zawarcia umowy, bez względu na fakt, że dana osoba lub podmiot były już wcześniej przez nas sprawdzane.

Podsumowanie

Przyjęte pakiety sankcji wobec obywateli i podmiotów z Republiki Federacji Rosyjskiej oraz Białorusi należy ocenić w pełni pozytywnie. Niemniej, nie podążając za wprowadzanymi zmianami oraz nie dokonując każdorazowo odpowiedniej weryfikacji kontrahentów, istnieje duże ryzyko narażenia się na naruszenie obowiązujących zakazów, co może rodzić wymierne konsekwencje finansowe oraz prawne. Dlatego zatem, co w szczególności dotyczy przedsiębiorców, warto uwzględnić w prowadzonej działalności odpowiednie procedury, które pozwolą na dokonywanie transakcji zgodnie z obowiązującym prawem. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości lub pytań dotyczących przedstawionego zagadnienia, pozostajemy do Państwa dyspozycji i zapraszamy do bezpośredniego kontaktu z Kancelarią.