GetBack – pierwszy korzystny wyrok dla Poszkodowanych Konsumentów

Afera GetBack wybuchła wiosną 2018 roku. Najwyższa Izba Kontroli pod koniec stycznia 2019 r. opublikowała raport na temat afery GetBack. Wskazała w nim, że ponad 9 tys. nabywców obligacji GetBack S.A nie odzyskało zainwestowanych środków w wysokości przekraczającej 2,5 miliarda zł, a intensywne działania nadzorcze i kontrole podjęto dopiero po zaprzestaniu obsługi zobowiązań przez spółkę. Raport uderza przede wszystkim w Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, ale także w Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz zarząd Giełdy Papierów Wartościowych.

Idea Bank postawione zostały zarzuty stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, ponieważ przedstawiciele Idea Banku świadomie przekazywali konsumentom błędne informacje, m.in. że dostęp do obligacji jest limitowany, instrumenty finansowe przyniosą obligatariuszom gwarantowany zysk i są całkowicie bezpieczne porównując je do lokat, jednocześnie nie informując konsumentów o częstotliwości emisji tych obligacji. Mając na uwadze powyższe UOKiK wydał decyzję częściową 1 sierpnia 2019 roku stwierdzając stosowanie nieuczciwych praktyk rynkowych, a w dniu 3 lutego 2020 roku decyzję końcową.

UOKiK wydając decyzję końcową stwierdził stosowanie przez Idea Bank missellingu (proponowanie konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają potrzebom tych konsumentów ustalonym z uwzględnieniem dostępnych przedsiębiorcy informacji w zakresie cech tych konsumentów lub proponowanie nabycia usług finansowych w sposób nieadekwatny do charakteru tych usług). Zostało udowodnione, że Idea Bank oferował klientom produkty wysokiego ryzyka, które w żaden sposób nie odpowiadały ich potrzebom. Ponad to ustalono, iż Idea Bank sprzedając obligacje korporacyjne wyemitowane przez GetBack korzystał z braku znajomości klientów cech tego  produktu inwestycyjnego. Prezes UOKIK stwierdził, że bank ponosi odpowiedzialność wobec konsumentów, którzy powierzają im swoje środki i jako podmiot profesjonalny powinien być postrzegany jako instytucja zaufania publicznego, która rzetelnie dobierze oferowany produkt do potrzeb klienta.  UOKiK ustalił, że bank powinien znać i brać pod uwagę preferencje inwestycyjne klientów, którym oferował obligacje, np. w oparciu o posiadaną wcześniej historię uruchomionych w banku produktów lub w oparciu o informacje przekazywane przez konsumentów sprzedawcom. Niestety zamiast przedstawiać ofertę odpowiadającą potrzebom tych klientów, wykorzystywał ich niewiedzę do sprzedaży ryzykownego produktu inwestycyjnego, jakim są obligacje korporacyjne.

Dnia 06 marca 2020 roku Sąd Okręgowy w Poznaniu (sygn. akt I C 1048/19) wydał pierwszy wyrok w sprawie osoby poszkodowanej przez aferę GetBack. Zasądził na jej rzecz 96 tys. zł. Poszkodowana zainwestowała w obligacje 100 tys. zł, ale bank wypłacił jej już 4 tys. zł odsetek. Sąd orzekł też, że za straty poszkodowanej odpowiada zarówno biuro maklerskie sprzedające obligacje GetBack, jak i bank, którego pracownik je zaoferował. Wyrokowi został nadany rygor natychmiastowej wykonalności jedynie w zakresie odnoszącym się do dawnego PDM – dawny Polski Dom Maklerski (obecnie PNP). Oznacza to, że poszkodowana może wszcząć egzekucję, nawet jeżeli zostanie złożona apelacja. Sędzia podzieliła podniesione w pozwie zarzuty dotyczące nieważności na podstawie art. 58 kc,  zwróciła też uwagę, że sprzedaż była prowadzona niezgodnie z zasadami współżycia społecznego, zaś bank odpowiada na zasadzie deliktu z art. 415 kc. Sąd jednak nie zasądził odszkodowania w wysokości należnych odsetek.

IdeaBank zapowiedział, że złoży apelację od wyroku. Na marginesie należy wspomnieć, iż do tej pory IdeaBank odkupił od klientów obligacje GetBack o wartości 9 mln 510 tys. zł.  Jednocześnie bank podkreśla, że bieżące postępowania związane ze spółką GetBack S.A. nie mają negatywnego wpływu na bieżącą działalność Idea Banku S.A.

Z danych Stowarzyszenia Poszkodowanych Obligatariuszy GetBack wynika, że w całym kraju zostały złożone, przez różne kancelarie, pozwy dla ponad kilkuset osób. Do wielu przyłączyła się prokuratura, a w warszawskiej Prokuraturze Regionalnej został powołany zespół prokuratorów do podejmowania działań z zakresu prawa cywilnego i administracyjnego w sprawach roszczeń obligatariuszy oraz innych osób wobec spółki GetBack. Dlatego ten pierwszy wydany wyrok jest niezwykle istotny dla dochodzenia roszczeń przez pozostałych poszkodowanych.