Nowe obowiązki dla przedsiębiorców w związku z ustawą AML – ruszył Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych

13 października 2019 r. zaczął funkcjonować Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (dalej także jako: CRBR), czyli system teleinformatyczny służący do przetwarzania informacji o beneficjentach rzeczywistych spółek, funkcjonujący na podstawie ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, tj. z dnia 16 maja 2019 r., Dz.U. z 2019 r. poz. 1115 (dalej: ustawa AML). Jak informuje Ministerstwo Finansów „Jednym z głównych zadań CRBR jest przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Posiadanie dokładnych i aktualnych danych o beneficjentach rzeczywistych ma kluczowe znaczenie dla zwalczania tych zjawisk, ponieważ uniemożliwia przestępcom ukrycie swojej tożsamości w skomplikowanej strukturze korporacyjnej”.

Kim jest beneficjent rzeczywisty, czyli o tym, kto podlega wpisowi do CRBR

Szczegółowa definicja beneficjenta rzeczywistego zawarta jest w art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy AML. W skrócie, stwierdzić należy, że beneficjent rzeczywisty to osoba fizyczną lub osoby fizyczne:

sprawujące bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad spółką poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez spółkę, lub
w imieniu których są nawiązywane stosunki gospodarcze lub jest przeprowadzana transakcja okazjonalna.

Na podstawie tej definicji, za beneficjentów rzeczywistych można uznać m.in.:

wspólników spółek osobowych,
osoby fizyczne będące wspólnikami spółki kapitałowej, którym przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej spółki,
osoby fizyczne dysponujące więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
osoby fizyczne sprawującą kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji spółki, lub łącznie dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie spółki;
osoby fizyczne sprawujące kontrolę nad spółką,
osoby fizyczne zajmujące wyższe stanowiska kierownicze w organach spółek.

Podmioty zobowiązane do zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych i ich aktualizacji

Ustawodawca, w art. 58 ustawy AML nałożył obowiązek zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych i ich aktualizacji na wszystkie spółki prawa handlowego, z wyłączeniem jednak spółek partnerskich oraz spółek publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 623).
Spółki cywilne (a dokładniej mówiąc – przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej) nie są objęte obowiązkiem wpisania do rejestru; wspomnieć należy, że umowa spółki cywilnej nie kreuje nowej jednostki organizacyjnej o własnej podmiotowości.
Ustawodawca nie objął obowiązkiem także towarzystw ubezpieczeń wzajemnych czy spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych.
Zgłoszenia do CRBR dokonuje osoba uprawniona do reprezentacji spółki, nieodpłatnie, za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Sposób i tryb składania zgłoszeń do CRBR w drodze rozporządzenia określi minister właściwy do spraw finansów publicznych.

Zakres informacji podlegających zgłoszeniu

Dane, które zostaną zamieszczone w CRBR należy podzielić na dwie grupy – dane spółki (firma, forma organizacyjna, siedziba, numer KRS, NIP) oraz dane identyfikacyjne beneficjenta rzeczywistego oraz osoby uprawnionej do reprezentowania spółki (imię i nazwisko, obywatelstwo, państwo zamieszkania, numer PESEL albo data urodzenia – w przypadku osób nieposiadających numeru PESEL, informacja o wielkości i charakterze udziału lub uprawnieniach przysługujących beneficjentowi rzeczywistemu).

Termin na zgłoszenie informacji

Informacje, o których mowa powyżej, są zgłaszane do CRBR nie później niż w terminie 7 dni od dnia wpisu spółki do KRS, a w przypadku zmiany przekazanych informacji – w terminie 7 dni od ich zmiany, z zastrzeżeniem, że do biegu powyższych terminów nie wilcza się sobót i dni ustawowo wolnych od pracy, a także okresów od chwili wystąpienia awarii lub zakłóceń funkcjonowania CRBR wskazanych w informacji zamieszczonej w BIP, do chwili zamieszczenia informacji o ich usunięciu.
Spółki wpisane do KRS przed dniem 13 października 2019 r., obowiązane są zgłosić do CRBR informacje o beneficjentach rzeczywistych w terminie 6 miesięcy od ww. daty, tj. do dnia 13 kwietnia 2020 r.

Sankcje za brak zgłoszenia do CRBR danych beneficjentów rzeczywistych

Na spółki, które nie dopełniły obowiązku zgłoszenia do CRBR informacji o beneficjentach rzeczywistych, w terminach wskazanych w ustawie AML, będą nakładane kary pieniężne do wysokości 1.000.000 zł. Dodatkowo, osoba dokonująca zgłoszenia informacji o beneficjentach rzeczywistych i ich aktualizacji ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą w przypadku wpisania błędnych danych do CRBR.

Podsumowanie

Instytucja Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych z pewnością ułatwi funkcjonowanie instytucji obowiązanych (np. banków, SKOKów, zakładów ubezpieczeń, pośredników ubezpieczeniowych, TFI, firm inwestycyjnych, pośredników w obrocie nieruchomościami) na które prawo i tak nakłada obowiązek ustalenia beneficjentów rzeczywistych transakcji. Jawny charakter CRBR, umożliwiający każdemu nieodpłatny dostęp do informacji o beneficjentach rzeczywistych, przyczynia się także do zwiększenia zaufania do rynku finansowego i uczestników obrotu gospodarczego.

PYTANIA? SKONTAKTUJ SIĘ Z NAMI

Autorzy:

Dominika Grabarczyk

Prawnik

Email: d.grabarczyk@turcza.com.pl

Dominika Grabarczyk specjalizuje się w szeroko pojętym prawie cywilnym, prawie handlowym – głównie w prawie spółek oraz w tematyce umów handlowych i zawieranych w nich mechanizmach zabezpieczenia wierzytelności.