Obecnie coraz częściej można spotkać się z sytuacją, że podmioty gospodarcze występujące na rynku przekształcają formę prawną. Przyczyn takiego zachowania jest kilka, jednak zawsze podyktowane są one jakimś interesem. Wśród najczęściej spotykanych powodów należy wymienić:
-chęć poszerzenia zasięgu działalności,
-zwiększenie kapitału bądź jego ograniczenie,
-zmiana podstawy dot. opodatkowania,
-zmiany w zakresie odpowiedzialności za zobowiązania.
Czynników motywujących do zmian możemy wyszukać jeszcze wiele, ale przekształcenie z samej swojej istoty ma przede wszystkim zakończyć obecnie istniejącą formę prawną i stworzyć ten sam podmiot, ale z inną, nową formą prawną, która oparta jest na dotychczasowym majątku.
Tożsamość podmiotowa
Zasada kontynuacji dot. przekształcenia formy prawnej została uregulowana w art. 553 ustawy z dnia 15 września 2000 roku Kodeks Spółek Handlowych (tekst jedn. z dnia 20 lipca 2017 roku, Dz. U. z 2017 r. poz. 1577; dalej jako: k.s.h.) Nie sposób się nie zgodzić z stanowiskiem wyrażonym w doktrynie, że instytucję przekształcenia spółki można uznać za tzw. zmianę szaty prawnej. W związku z powyższym, wskazać należy, że skuteczny proces przekształcenia wywołuje skutki prawne na płaszczyźnie cywilnoprawnej, administracyjnoprawnej, podatkowej jak i personalnej.
Jednym z istotnych skutków zasady kontynuacji przekształcenia jest niezmienność stosunków prawnych. Oznacza to, że stosunki prawne łączące spółkę przekształcaną z podmiotami trzecimi nie ulegają jakiejkolwiek zmianie. W szczególności stosunki cywilnoprawne, wynikające z umów, deliktów oraz z bezpodstawnego wzbogacenia, również będą przysługiwały spółce przekształconej.
Kontynuacja ma również odzwierciedlenie w stosunkach administracyjnych. W art. 553 § 2 k.s.h. została uregulowana kwestia kontynuacji stosunków administracyjnych, przy czym wskazać należy, że zawarte w tym przepisie wyliczenie praw i obowiązków – zezwolenia, koncesje, ulgi – mają jedynie charakter przykładowy. Przekształcenie spółki nie prowadzi zatem do wygaśnięcia innych stosunków administracyjnych ukształtowanych np. decyzją administracyjną albo postanowieniem, bowiem zachodzi tożsamość spółki przekształcanej z przekształconą. W tym miejscu jednak zwracam uwagę, że w odniesieniu do stosunków administracyjnoprawnych możemy mówić o tzn. warunkowej kontynuacji. Przytoczone organicznie może zatem wynikać wprost z treści konkretnej decyzji, postanowienia jak i również z treści ustawy.
Powyższy problem przedstawia np. orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 kwietnia 2017 roku w sprawie o sygn. akt: II GSK 1873/15. NSA w przedmiotowym wyroku przyjął, że przeniesienie udzielonych w drodze licencji uprawnień na podmiot przekształcony, nie determinuje o możliwości przeniesienia elementów rozstrzygnięcia np. na jaki okres została wydana licencja. NSA stanął na stanowisku, że podmiot powstały w wyniku przekształcenia będzie podmiotem praw i obowiązków, jednak samo uprawnienie co do okresu ważności licencji, uwarunkowane jest obowiązującymi w dacie orzekania przepisami. Przedmiotowe orzeczenie, po ogłoszeniu w efekcie końcowym doprowadziło do powstania sporu, co do kwestii naruszenia zasady kontynuacji.
Jednakże zwracam uwagę , że zasada kontynuacji nie występuje bezwarunkowo w każdym przypadku. Sam proces przekształcenia nakłada bowiem na wspólników obowiązek wdrożenia pewnych zmian w spółce. Wśród nich należy wskazać m. in. zmianę umowy (statutu) spółki czy też zmianę jej brzmienia. Z uwagi na proces przekształcenia, co do którego nie wszyscy wspólnicy muszą się zgadzać, w efekcie końcowym może dojść do zmiany składu osobowego wspólników czy też pomniejszenia wysokości majątku spółki w wyniku wypłat na rzecz wspólników nieuczestniczących w spółce przekształconej.
Podsumowanie
Instytucja przekształcenia spółki jest jedną z najbardziej skomplikowanych procedur uregulowanych w k.s.h. Pomimo powyższego, warto jest jednak przebrnąć przez tę procedurę i w efekcie końcowym uzyskać podmiot o nowej formie prawnej. Tym bardziej, że k.s.h. umożliwia dużą swobodę w określeniu formy, w jaką spółka ma się przekształcić a przy tym zyskujemy dotychczasowy majątek, uprawnienia oraz zobowiązana – dzięki zasadzie kontynuacji.
Istotą zasady kontynuacji jest to, że spółce po przekształceniu przysługują wszystkie prawa i obowiązki spółki przekształcanej. Pozostaje ona podmiotem nie tylko praw ze sfery prawa cywilnego, ale także ze sfery prawa administracyjnego (chyba, że co innego wynika z samej decyzji czy też ustawy). Wskazać również należy, że z punktu widzenia wierzycieli spółki przekształcanej – nie ulega zmianie ich sytuacja o tyle, że spółka po przekształceniu pozostaje ich dłużnikiem. Odmienną kwestią jest natomiast problematyka zabezpieczenia ich interesów w sytuacji, gdyby transformacja mogła pogorszyć możliwość zaspokojenia ich roszczeń np. przekształcenie spółki osobowej w kapitałową. Ponadto, warto zaznaczyć, że w przypadku dokonywania zmian formy prawnej poprzez przekształcenie, dzięki zasadzie kontynuacji zachowany jest ład gospodarczy.
Autorzy: |
Michał Klauziński
Radca prawny
Email: biznesprawnik@turcza.com.pl
W obszarze zainteresowań Michała Klauzińskiego znajduje się problematyka prawa prywatnego, w szczególności prawo cywilne, handlowe oraz rolne.
Nadzór merytoryczny: |
Marek Turcza
Radca Prawny
Email: biznesprawnik@turcza.com.pl
Mec. Turcza świadczył obsługę prawną międzynarodowych projektów private equity, uczestniczył w procesach przejęć i fuzji oraz w postępowaniach upadłościowych – w tym w postępowaniu naprawczym spółki notowanej na GPW. Posiada bogate doświadczenie w zakresie obsługi prawnej spółek kapitałowych, transakcji M&A oraz obrotu nieruchomościami.
