„Konstytucja Biznesu” a prawa przedsiębiorców

„Konstytucja Biznesu” to pakiet pięciu ustaw dotyczących zmian w prawie gospodarczym, tj.:

1) ustawa – Prawo przedsiębiorców (zastępująca ustawę o swobodzie działalności gospodarczej)
2) ustawa o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy;
3) ustawa o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium RP;
4) ustawa o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców;
5) ustawa – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo przedsiębiorców oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej.

Każda z wyżej wymienionych ustaw ma na celu pełniejsze urzeczywistnienie konstytucyjnej zasady wolności działalności gospodarczej oraz zmierza do stworzenia bardziej efektywnych niż dotychczas legislacyjnych gwarancji i zabezpieczeń dla niezakłóconego korzystania z tej wolności. Obowiązek powstrzymywania się od nieproporcjonalnej ingerencji w wolność działalności gospodarczej określa ustawa z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców (dalej również jako: „p.p.”). Ustawa ta określa zasady podejmowania, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w tym prawa i obowiązki przedsiębiorców oraz zadania organów władzy publicznej w tym zakresie.

Podpisane przez prezydenta dnia 22 marca 2018 roku ustawy (powyżej wskazane) zawierają rozwiązania, które można podzielić na trzy kategorie:

1) rozwiązania materialnoprawne – służące wzmocnieniu wolności i praw przedsiębiorców, w szczególności wolności działalności gospodarczej, oraz wyposażeniu przedsiębiorców w konkretne roszczenia i inne instrumenty prawne, zwłaszcza w relacjach z organami władzy publicznej;
2) rozwiązania instytucjonalne – polegające na utworzeniu Punktu Informacji dla Przedsiębiorcy oraz powołaniu Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców;
3) rozwiązania formalnoprawne – polegające na ustanowieniu zasad opracowywania projektów aktów normatywnych z zakresu prawa gospodarczego.

GŁÓWNE ROZWIĄZANIA MATERIALNOPRAWNE

1) Zasada: „co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone”
Zgodnie z art. 8 ustawy – Prawo przedsiębiorców: „przedsiębiorca może podejmować wszelkie działania, z wyjątkiem tych, których zakazują przepisy prawa. Przedsiębiorca może być zobowiązany do określonego zachowania tylko na podstawie przepisów prawa”.
Zasada „co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone” dotyczy jedynie podmiotów prywatnych, tj. obywateli i tworzonych przez nich jednostek organizacyjnych. Oznacza to, że nie ma zastosowania do podmiotów publicznych, zarówno na szczeblu państwowym jak i samorządowym.

2) Wprowadzenie instytucji działalności nieewidencjonowanej
Instytucja działalności nieewidencjonowanej przewiduje brak obowiązku rejestracji działalności przez osobę fizyczną, jeżeli prowadzi ona działalności gospodarczą na mniejszą skalę (tj. gdy przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia) oraz nie wykonywała w okresie ostatnich 60 miesięcy działalności gospodarczej. Zgodnie z przepisem ustawy działalność taka nie jest w ogóle uznawana za działalność gospodarczą i w konsekwencji nie będzie pociągała za sobą obowiązku uiszczania składek na ubezpieczenie społeczne. Jednakże należy pamiętać, że w przypadku gdy miesięczny przychód należny przekroczyłby określoną wyżej wymienioną wysokość, działalność ta będzie uznawana za działalność gospodarczą począwszy od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie.

3) „Ulga na start” dla początkujących przedsiębiorców
Pierwsze kilka miesięcy to okres, w którym początkujący przedsiębiorca ponosi stosunkowo najdotkliwsze koszty związane z uruchomieniem i rozwojem działalności. Ustawodawca wychodząc na przeciw potrzebie dodatkowego wsparcia przedsiębiorców wprowadził tzw. ulgę na start dla początkujących przedsiębiorców (art. 18 ustawy). Jest to szczególny rodzaj korzyści i zachęty dla przedsiębiorców podejmujących działalność gospodarczą po raz pierwszy lub ponownie po upływie dłuższego okresu czasu. Zgodnie z treścią przedmiotowego przepisu przedsiębiorca będący osobą fizyczną, który podejmuje działalność gospodarczą po raz pierwszy albo podejmuje ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej zawieszenia lub zakończenia i nie wykonuje jej dla pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej, w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej, przez okres 6 miesięcy nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. W tym miejscu warto wskazać, że okres ten powinien być liczony od momentu faktycznego rozpoczęcia wykonywania tej działalności rozumianego jako pierwsza czynność w obrocie gospodarczym bezpośrednio związana z przedmiotem zadeklarowanej działalności gospodarczej (zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy).
Skorzystanie z „ulgi na start” nie jest obowiązkowe i zależy wyłącznie od woli przedsiębiorcy.

4) Zasada domniemania uczciwości przedsiębiorcy
Zasada ta wyraża nakaz adresowany do organów władzy publicznej, zgodnie z którym organ w toku postępowania zobowiązany jest do przyjęcia założenia, że przedsiębiorca działa zgodnie z prawem, uczciwie oraz z poszanowaniem dobrych obyczajów w relacjach z innymi uczestnikami obrotu gospodarczego oraz organami aparatu państwowego – dopóki nie zostanie wykazana (udowodniona) teza przeciwna.

5) Zasada rozstrzygania wątpliwości faktycznych na korzyść przedsiębiorcy
Zasada ta nakazuje organom administracji publicznej przyjąć, że wątpliwości faktyczne, których nie dało się usunąć w toku postępowania, a które istnieją pomimo uprzedniego podjęcia wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, rozstrzyga się na korzyść przedsiębiorcy. Zasada ta ma zastosowanie w postępowaniach przed organami administracji państwowej, których przedmiotem jest ograniczenie lub odebranie uprawnienia (np. koncesji lub zezwolenia) lub nałożenie na przedsiębiorcę obowiązku (np. kary pieniężnej). Jednakże ustawodawca wprowadził pewne wyjątki wyłączające działanie zasady. Tym samym zasady tej nie stosuje się gdy: 1) w postępowaniu uczestniczą podmioty o spornych interesach lub wynik postępowania ma bezpośredni wpływ na interesy osób trzecich; 2) odrębne przepisy wymagają od przedsiębiorcy wykazania określonych faktów, oraz 3) wymaga tego ważny interes publiczny.

ROZWIĄZANIA INSTYTUCJONALNE

Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców
Art. 16 ustawy – Prawo przedsiębiorców wprowadza nową instytucję o charakterze gwaranta praw i zasad wyrażonych w Prawie przedsiębiorców oraz innych ustawach. Osobą odpowiedzialną za opiniowanie projektów normatywnych, pomoc w organizacji mediacji, inicjowanie i organizowanie działalności edukacyjnej oraz współpracę z różnym organami i organizacjami jest Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców. Zadaniem Rzecznika jest ochrona praw mikro, małych i średnich przedsiębiorców, polegająca w szczególności na podejmowaniu działań zmierzających do poszanowania zasady wolności działalności gospodarczej, pogłębiania zaufania przedsiębiorców do władzy publicznej, bezstronności i równego traktowania, zrównoważonego rozwoju oraz zasady uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów przedsiębiorców. Zakres i sposób działania Rzecznika określają przepisy ustawy z dnia 6 marca 2018 roku o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców.

Punktu Informacji dla Przedsiębiorcy
Utworzenie Punktu Informacji dla Przedsiębiorcy prowadzonego przez ministra właściwego do spraw gospodarki ma na celu ułatwienie przedsiębiorcom dostępu do informacji dotyczących załatwiania spraw związanych z podejmowaniem, wykonywaniem i zakończeniem działalności gospodarczej. Warto pamiętać, że Punkt nie prowadzi doradztwa w sprawach indywidualnych, jednakże wszelkie udostępniane przez Punkt informacje powinny być przekazywane powszechnym i zrozumiały.

ROZWIĄZANIA FORMALNOPRAWNE

Celem przepisów zawartych w rozdziale 6 ustawy – prawo przedsiębiorców jest zapewnienie „przyjaznych” warunków prawnych dla prowadzenia działalności gospodarczej poprzez wprowadzenie do systemu powszechnie obowiązujących norm-zasad dotyczących tworzenia prawa związanego z podejmowaniem, wykonywaniem i zakończeniem działalności gospodarczej. Ustawa nakłada na ustawodawcę nakaz kierowania się w trakcie prac legislacyjnych zasadami proporcjonalności i adekwatności, co ma dążyć do ograniczenia nakładania nowych obowiązków administracyjnych wobec przedsiębiorców.

PODSUMOWANIE

Wszystkie podpisane przez Prezydenta ustawy stanowią jeden z centralnych elementów przebudowy i reformy prawno-instytucjonalnego otoczenia przedsiębiorców oraz wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Czy wejście w życie „Konstytucji Biznesu” będzie miało realny (pozytywny) wpływ na działalność przedsiębiorców, w tym mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców, tego dowiemy się wkrótce.

Autor: