Rozwód to zawsze trudny i stresujący moment dla małżonków. Wiąże się nie tylko ze zmianą dotychczasowego życia, ale również z koniecznością opowiedzenia o problemach rodzinnych przed sądem. Jest to szczególnie wymagające, kiedy sąd ma orzec również o winie za rozkład pożycia małżeńskiego. Warto zatem przyjrzeć się rozwodowi i winie za rozkład pożycia małżeńskiego z prawnego punktu widzenia.
Zdjęcie pochodzi z freepik.com
Kiedy sąd nie może orzec rozwodu?
Zgodnie z przepisem art. 56 § 2 i 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, sąd nie może orzec rozwodu, gdy:
- wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków,
- jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego,
- jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Najbardziej rozbudowaną, a zarazem pozostawiającą najszersze pole do interpretacji pozostaje ostatnia z powyższych przesłanek. Aby zobrazować, jak wygląda jej zastosowanie w praktyce, przyjrzyjmy się poniższemu przykładowi:
Przykład 1
Państwo Nowakowie są małżeństwem od 10 lat, a ich wzajemna relacja wyglądała przez długi czas niemalże wzorowo. Jednak na początku tego roku pan Nowak wdał się w romans z panią Kowalczyk
i postanowił rozwieźć się ze swoją żoną. Wniósł do sądu pozew o rozwód, na co Pani Nowak
w odpowiedzi nie wyraziła zgody. Kiedy sąd w toku procesu dojdzie do wniosku, że pan Nowak jest wyłącznie winny rozkładu pożycia małżeńskiego, to nie orzeknie rozwodu. Stanie się tak, ponieważ nie wyraziła na niego zgody pani Nowak – czyli małżonka, która nie jest winna rozkładowi pożycia małżeńskiego. Jednak gdyby pani Nowak nie wyrażała zgody na rozwód nie z powodu pragnienia naprawienia związku małżeńskiego, a jedynie po to, by dokuczyć pani Kowalczyk, to sąd będzie mógł wówczas rozwiązać małżeństwo państwa Nowaków przez rozwód.
Orzeczenie o winie za rozkład pożycia
Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 57 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, orzekając rozwód, sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Sąd może orzec rozwód z:
- wyłącznej winy za rozkład pożycia jednego z małżonków,
- winy obu stron za rozkład pożycia małżeńskiego.
Należy przy tym pamiętać, że winy za rozkład pożycia małżeńskiego nie można stopniować na mniejszą czy większą. Aby sąd orzekł o wyłącznej winie jednego małżonka, musi dojść do przekonania, że ten drugi w ogóle nie ponosi winy za rozkład pożycia małżeńskiego. W przeciwnym razie sąd orzeka o winie obu stron. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 czerwca 2000 r. (sygn. akt V CKN 323/00): art. 57 § 1 kro [przyp. – kodeksu rodzinnego i opiekuńczego] nie wprowadza rozróżnienia stopnia winy małżonków. Podstawą przyjęcia winy małżonka jest ustalenie, że jego zachowanie przyczyniło się do powstania lub pogłębienia rozkładu, obojętne natomiast ze stanowiska oceny winy jest to, w jakim stopniu każde z małżonków przyczyniło się do tego. Nierówny stopień winy małżonków nie stanowi przeszkody do uznania ich współwinnymi rozkładu pożycia. Małżonek, który zawinił powstanie jednej
z wielu przyczyn rozkładu, musi być uznany za współwinnego, chociażby drugi małżonek dopuścił się wielu i to cięższych przewinień.
Jak można zatem zauważyć, przedstawiony pogląd Sądu Najwyższego wskazuje na zagadnienie wzajemnych stosunków pomiędzy prawem a moralnością. Zakresy regulacji prawnej i moralnej nie zawsze znajdują wspólny punkt odniesienia, natomiast bezpośrednia inkorporacja wartości moralnych do systemu prawnego jest w zasadzie wynikiem otwartości prawa. Za przykład może posłużyć np. klauzula zasad współżycia społecznego, będąca wyrazem szeroko pojętej reguły moralności publicznej.
Orzekanie o winie a brak zgody na rozwód jednego z małżonków
Zgodnie z przepisem art. 57 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego na zgodne żądanie małżonków, sąd zaniecha orzekania o winie. Jednak, jeśli jeden z małżonków wniesie do sądu pozew o rozwód bez orzekania o winie, a drugi małżonek nie wyrazi zgody na rozwód, to sąd musi zbadać, kto ponosi winę za rozkład pożycia małżeńskiego.
W celu zobrazowania tego, przyjrzyjmy się przykładowi:
Przykład 2
Pani Wożniak wniosła do sądu pozew o rozwód bez orzekania o winie, a pan Woźniak w odpowiedzi na pozew nie wyraził zgody na rozwód. W tej sytuacji sąd, mimo że pani Woźniak wnosiła o orzeczenie rozwodu bez orzekania o winie, będzie musiał zbadać, która ze stron jest winna rozkładu pożycia małżeńskiego. Może się okazać bowiem, że pan Woźniak w ogóle nie ponosi winy, a wyłącznie winna jest pani Wożniak. Wobec tego sąd nie może orzec rozwodu, ponieważ nie zgadza się na niego małżonek niewinny – pan Woźniak.
Podsumowanie
Małżonkowie mogą zgodnie zażądać, by sąd zaniechał orzekania o winie za rozkład pożycia małżeńskiego. Mimo wszystko trzeba brać pod uwagę to, że zdarzają się sytuacje, w których sąd nie będzie mógł orzec rozwodu lub kiedy będzie badał, kto ponosi winę za rozpad małżeństwa, nawet wbrew żądaniu powoda. Nie ulega wątpliwości, że rozwód zawsze jest sytuacją stresującą, a dodatkowo dla wielu osób jest to pierwsza styczność z wymiarem sprawiedliwości. W przypadku wątpliwości oraz jakichkolwiek pytań związanych z przedstawionym zagadnieniem, serdecznie zapraszamy do kontaktu
z naszą Kancelarią.
Autor: |
