Regularne kierowanie pracowników do pracy – podróż służbowa czy delegacja?

Niedawno do Kancelarii zgłosił się Klient, który w ramach prowadzonej działalności często wysyła pracowników do wykonywania zagranicą prac montażowych. Jako że częstotliwość realizacji takich zadań jest regularna, powstała wątpliwość, w jaki sposób należy zakwalifikować (a następnie rozliczyć) wyjazdy.

Warto podkreślić, że wykładnia terminu „podróż służbowa” była przedmiotem bogatego orzecznictwa sądów powszechnych. Zgodni z dominującą linią orzeczniczą Sądu Najwyższego (vide: postanowienie SN z dnia 25 lipca 2012 r., II UK 65/12), iż nie jest podróżą służbową wykonywanie pracy (zadań) w różnych miejscowościach, gdy przedmiotem zobowiązania pracownika jest stałe wykonywanie pracy (zadań) w tych miejscowościach. Innymi słowy, wykonywanie pracy w ramach poniekąd „ruchomego“ miejsca pracy (stanowiska roboczego) nie stanowi podróży służbowej.

Kolejnym kryterium istotnym z punktu widzenia ustalenia, czy dany wyjazd pracowniczy stanowi podróż służbową jest terytorium, w ramach którego wyjazd taki ma miejsce. Mianowicie, pracownik mający wskazany w umowie o pracę określony obszar jako miejsce wykonywania pracy nie jest w podróży służbowej, jeżeli tego obszaru nie opuszcza. Same czynności formalne pracodawcy (wydanie polecenia wyjazdu, wypłacanie diet, zwrot kosztów podróży i noclegu) nie stanowią o tym, że wykonywane zadania stanowią podróż służbową. Objęcie poleceniem wyjazdu zwykłych czynności pracowniczych (stanowiących istotę stosunku pracy) wykonywanych na umówionym przez strony obszarze nie prowadzi bowiem do uznania, że pracownik wykonujący te czynności jest w podróży służbowej (wyrok SN z dnia 10 października 2012 r., II UK 72/12). Odnosząc powyższe do opisu stanu faktycznego przekazanego przez Spółkę, jeśli pracownicy w umowach o pracę jako miejsce jej świadczenia mają obszar działalności pracodawcy, przemawia to za przyjęciem, że wyjeżdżając na montaż do klientów nie odbywają podróży służbowych.

Kluczowym z punktu widzenia przeprowadzonej analizy prawnej wydaje się być jednak kryterium zakresu zadań stanowiskowych pracownika. W wyroku z dnia 28 czerwca 2012 r. (II UK 284/11) SN również orzekł, że „pracownicy, których praca z istoty polega na przemieszczaniu na pewnym obszarze, nie odbywają podróży służbowych”. W uzasadnieniu do tego wyroku SN zauważył, że podróż służbowa charakteryzuje się tym, że jest odbywana poza obszar miejscowości, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałe miejsce pracy pracownika, na polecenie pracodawcy, w celu wykonania określonego przez pracodawcę zadania, oraz jest ograniczona zakładanym z góry terminem. Wszystkie te cechy muszą wystąpić łącznie (por. wyrok SN z dnia 22 lutego 2008 r., I PK 208/07). Innymi słowy, poza siedzibą pracodawcy świadczona jest praca przez pracowników, dla których przemieszczanie się należy do istoty wykonywania podstawowych obowiązków. Stałe przemieszczanie się z jednego do innego miejsca (miejscowości) przez tzw. pracowników mobilnych stanowi integralny element sposobu wykonywania przez nich pracy w ramach „ruchomego“, „zmiennego“ miejsca pracy, obejmującego pewien obszar. W związku z tym pracownicy, których praca z istoty polega na przemieszczaniu się na pewnym obszarze, nie odbywają podróży służbowych.

Warto przy tym wskazać wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 5 lutego 2015 r. (III AUa 581/14) w którym wypowiedział się on w sprawie wykonywania przez pracowników regularnych prac montażowych poza siedzibą zakładu pracy. Mianowicie, Sąd podkreślił, że wykonywanie zadania służbowego w rozumieniu art. 775 § 1 Kodeksu pracy nie jest wykonywaniem pracy określonego rodzaju, wynikającej z charakteru zatrudnienia, ta bowiem nigdy nie jest incydentalna. Dlatego też prace montażowe polegające na montowaniu rusztowań w oznaczonych punktach na terenie kraju, bądź za granicą, nie stanowią podróży służbowych. Bezsporne jest bowiem to, że montaż rusztowań – w zależności od potrzeb budowy – nie jest zadaniem długotrwałym i istotą stosunku pracy jest dokonywanie montażu rusztowań w miejscach wskazanych przez pracodawcę. Zadań tych nie można traktować jako incydentalnych, wyjątkowych zadań służbowych charakteryzujących przede wszystkim podroż służbową.

Masz pytania dotyczące prawa pracy? Skontaktuj się z nami!