„Odfrankowienie” umowy kredytu – orzeczenia Sądu Najwyższego korzystne dla „Frankowiczów”

Na przestrzeni ostatnich 2 miesięcy w Sądzie Najwyższym zapadły dwa istotne, z punktu widzenia posiadaczy kredytów indeksowanych do franka szwajcarskiego, orzeczenia.

Sprawa o sygnaturze III CSK 159/17 dotyczyła pozbawienia wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego, wystawionego przez pozwany bank na skutek braku spłaty kredytu w terminie, wypowiedzenia umowy kredytu oraz postawienia kredytu w stan natychmiastowej wykonalności. W ocenie Sądu Najwyższego uznanie na podstawie art. 385(1) Kodeksu cywilnego za niedozwolone postanowienia umowy kredytu udzielonego w złotych polskich i indeksowanego do waluty obcej, w którym określono zasady ustalania kursu tej waluty, co do zasady prowadzi do wyeliminowania mechanizmu indeksacji z treści wiążącego strony stosunku prawnego.

Analogiczne do powyższego stanowisko Sąd Najwyższy przedstawił w sprawie o sygn. I CSK 242/18, której przedmiotem sporu pomiędzy kredytobiorcami a bankiem również była wykładnia postanowień umowy kredytu odnoszących się do zasad ustalania kursu waluty. W ocenie powodów klauzule walutowe wskazane w regulaminie kredytowania, do którego odsyłała umowa kredytu są klauzulami niedozwolonymi zgodnie z art. 385(1) Kodeksu cywilnego, a tym samym nie wiążą ich, ponieważ w sposób dowolny kształtują uprawnienie banku do ustalania kursu waluty, a w konsekwencji – wysokości rat kredytu. Ponadto, powodowie zakwestionowali ważność aneksu do umowy kredytu, w którym strony zmieniły kredyt z indeksowanego na walutowy. Sąd Najwyższy i w tym przypadku stwierdził, że uznanie za niedozwolone postanowienia umowy kredytu udzielonego w polskich złotych i indeksowanego do waluty obcej, prowadzi do wyeliminowania mechanizmu indeksacji z treści wiążącego strony stosunku prawnego. Co więcej Sąd Najwyższy nie uznał zawarcia aneksu do umowy kredytu za odnowienie zgodnie z art. 506 Kodeksu cywilnego i podkreślił, że oświadczenie kredytobiorcy o uznaniu długu zawarte w aneksie nie wyklucza wykazania, iż rzeczywista wysokość zadłużenia jest inna.

Co te zmiany oznaczają w praktyce dla kredytobiorców? Sąd Najwyższy w omawianych orzeczeniach przesądził o tym, że mechanizm odnoszący się do kursu waluty obcej i sposobu jego wyboru nie jest wiążący dla stron umowy kredytu. Umowy te powinny być realizowane zatem z pominięciem klauzul indeksacyjnych. Oznaczałoby to również, że sankcja niezwiązania klauzulą niedozwoloną ogranicza się do jej eliminacji z kontraktu bez możliwości zastępowania jej przez sąd innymi postanowieniami takimi jak np. zastąpienie kursu umownego waluty średnim kursem ogłaszanym przez NBP. Sankcja bezskuteczności w odniesieniu do klauzul tego typu nie jest bowiem przewidziana jako podstawa do prawno-kształtującej ingerencji sądów w treść umowy kredytu. Pomimo nieważności klauzul walutowych umowa kredytu w pozostałym zakresie jest wiążąca, a więc kredyt pozostaje oprocentowany według stawki LIBOR.

Podsumowanie

Podkreślenia wymaga, że są to pierwsze tego typu orzeczenia Sądu Najwyższego wskazujące na istotną rolę prawidłowej wykładni art. 385(1) Kodeksu cywilnego, tj. zgodnie z przepisami Dyrektywy Rady 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Pozwalają one spojrzeć nieco bardziej optymistycznie na spory „Frankowiczów” z bankami toczące się w Sądach. Oba wyroki czekają na sporządzenie uzasadnień, dlatego wrócimy do Państwa ze szczegółową analizą tematu po ich publikacji