Rodzaje odsetek za opóźnienie w zapłacie

Zgodnie z ustawą z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, która wdrożyła dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/7/UE z dnia 16 lutego 2011 r. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych, wysokość odsetek ustawowych zależy od tego, z jakiego tytułu są one naliczane.

W niniejszym artykule odpowiemy na pytanie ważne dla każdego przedsiębiorcy: jakie obecnie funkcjonują rodzaje odsetek i jaka jest ich wysokość w tym roku?

Rodzaje odsetek

W chwili obecnej, na mocy obowiązujących przepisów wyróżniamy następujące rodzaje odsetek:
• odsetki kapitałowe
• odsetki ustawowe za opóźnienie,
• odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych.

Odsetki kapitałowe

Zgodnie z art. 359 kodeksu cywilnego, odsetki kapitałowe mogą zostać naliczone jedynie wtedy, gdy wynika to z czynności prawnej albo ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu. Minister sprawiedliwości ogłasza w formie obwieszczenia wysokość odsetek ustawowych, które aktualnie wynoszą 5 proc. w stosunku rocznym. Ich wysokość jest określana na podstawie art. 359 § 2 k. c. i stanowi sumę aktualnej stopy referencyjnej NBP i 3,5 punktów procentowych.

W art. 359 § 2(1) kodeksu cywilnego zostały natomiast określone kapitałowe odsetki maksymalne, które na mocy obowiązujących przepisów stanowią dwukrotność odsetek ustawowych. Zatem, jeżeli w zawartej przez nas umowie odsetki zostały ustalone na poziomie wyższym niż 10 proc, wysokość odsetek umownych i tak zostanie zredukowana do wysokości odsetek maksymalnych, tj. 10 proc.

Odsetki za opóźnienie

Kolejnym rodzajem odsetek, są odsetki za opóźnienie. Odsetki te są naliczane za czas opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego. Jeśli w zawartej przez nas umowie, brak jest ustaleń co do wysokości odsetek należnych za opóźnienie, zastosowanie będą miały przepisy Kodeksy cywilnego, a konkretnie art. 481 § 2 k.c. Zgodnie ze wskazanym artykułem, ich wysokość wynosi sumę równowartości stopy referencyjnej NBP oraz 5,5 punktów procentowych. Stopa referencyjna wynosi obecnie 1,5 proc., więc w chwili obecnej wysokość odsetek za opóźnienie wynosi 7 proc.

Kiedy możemy żądać odsetek za opóźnienie? Nasze uprawnienie może być realizowane za okres od dnia następującego po umówionym terminie, do dnia faktycznej zapłaty. Oznacza to, że roszczenie jest wymagalne zawsze po bezskutecznym upływie czasu, w którym należało wykonać świadczenie.
Kodeks cywilny, podobnie jak w przypadku odsetek kapitałowych, określa również maksymalną wysokość odsetek za opóźnienie, którą możemy zastrzec w umowie – jest to 14 proc. Jeśli ich wartość określona w umowie wartość jest wyższa, następuje automatyczna redukcja do określonego w kodeksie cywilnym poziomu.

Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych

Następnym rodzajem odsetek są odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, o których mowa w ustawie z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Przepisy ww. ustawy mają charakter szczególny w stosunku co przepisów kodeksu cywilnego, co w rezultacie oznacza, że w przypadku transakcji handlowych pomiędzy przedsiębiorcami w pierwszej kolejności będziemy stosować wspomnianą wyżej ustawę.

Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych ma zastosowanie do transakcji handlowych, których przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością. Wysokość odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych stanowi suma aktualnej stopy referencyjnej NBP i 8 % punktów procentowych. Minister Rozwoju w drodze obwieszczenia ogłasza ich wysokość. W 2018 wynosić będą 9,5 proc. w skali roku.